Knokkelkoorts oftewel dengue is een virusinfectie die overgebracht wordt door een mug. Er zijn 4 varianten van het virus waarmee je besmet kunt raken. Knokkelkoorts komt voornamelijk voor in tropische gebieden, zoals Midden- en Zuid-Amerika, Afrika, Azië en het Caribisch gebied.

In 80% van de gevallen geeft een infectie met het virus geen klachten. De infectie gaat dan dus voorbij zonder dat iemand het merkt.

Bij 20% van de mensen ontstaan er klachten na de besmetting. 15% van de mensen heeft de mildere variant, 5% de ernstige variant. Na besmetting met het knokkelkoortsvirus kan het 3 tot 7 (soms tot 14) dagen duren voordat je ziek wordt. Dit is de periode waarin het virus zich sterk vermenigvuldigt in het bloed.

De volgende klachten kunnen bij met name de mildere variant optreden:

• Koorts die plotseling ontstaat.
• Hoofdpijn.
• Pijn achter de ogen.
• Gewrichts- en spierpijn.
• Huiduitslag.

Ook braken, buikpijn en diarree kunnen voorkomen.

De ernstige variant van knokkelkoorts begint met de klachten van de mildere variant. Na 2 tot 5 dagen gaat het snel slechter met de patiënt. De volgende symptomen kunnen dan voorkomen:

• Bloedingen, zoals:
  
  • Blauwe plekken.
  • Puntvormige huidbloedingen (petechiën).
  • Bloedneuzen.
  • Bloed in het braaksel.
  • Bloedend tandvlees.
• Een shock.
• Bedreiging van organen, zoals de hersenen of het hart.

Onbehandeld sterft 10% van de mensen met de ernstige variant. Met behandeling is dat 1% van de mensen.

De volgende mensen hebben een hoger risico op de ernstige vorm van knokkelkoorts:

• Mensen met chronische ziektes (zoals diabetes mellitus).
• Jonge kinderen.
• Ouderen.
• Mensen die de ziekte eerder hebben gehad.

 

De diagnose van knokkelkoorts wordt gesteld op grond van de symptomen en een lichamelijk onderzoek. Door middel van een bloedtest kan de infectie worden aangetoond. Bij het bloedonderzoek kan de patiënt onder andere worden onderzocht op antilichamen tegen knokkelkoorts. Ook kunnen de bloedplaatjes en leverfunctie worden getest.

Er bestaan geen geneesmiddelen of vaccinaties tegen knokkelkoorts. De behandeling is gericht op het verlichten van de klachten.

• Bij koorts wordt bedrust geadviseerd.

• Gebruik paracetamol tegen de koorts en pijn. Gebruik geen bloedverdunnende pijnstillers, zoals acetylsalicylzuur, diclofenac, ibuprofen of naproxen. Het bloed kan al dunner zijn door de knokkelkoorts waardoor bestaande bloedingen kunnen verergeren.

• Drink voldoende. Je kunt veel lichaamsvocht kwijtraken door koorts, niet eten, transpireren en braken. 

Om uitdroging te voorkomen, kun je ORS drinken. Dit is een oplossing met suiker en zouten. ORS kan zonder recept bij een apotheek of drogist gekocht worden. Zelf maken kan ook: meng daarvoor 1 liter (mineraal)water met 1 theelepel zout en 8 theelepels suiker.

• Soms wordt een antibraakmiddel voorgeschreven.

Het kan een aantal weken duren voordat je weer volledig hersteld bent. Daarna ben je levenslang ongevoelig (immuun) voor het type knokkelkoortsvirus waar je mee besmet was, maar dit is niet volledig en voorbijgaand. Wanneer je besmet wordt met een nieuw knokkelkoortsvirus, is de kans groter dat je ernstig ziek wordt en de ernstige variant krijgt.

Bij de ernstige variant is het in principe altijd noodzakelijk dat je in het ziekenhuis wordt opgenomen. Bij klachten die op knokkelkoorts kunnen wijzen, is het belangrijk dat je medische hulp zoekt.

Besmetting met knokkelkoorts kan worden voorkomen door muggensteken zoveel mogelijk te voorkomen. Onder meer de volgende maatregelen kunnen helpen:

• Houd muggen op afstand door je huid in te smeren met een insectenwerend middel dat DEET bevat. Door je kleding en je muskietennet in te spuiten met een insectenwerend middel ben je beter beschermd. Eventueel kun je ook het beddengoed daarmee besprenkelen.

Zorg dat je DEET niet in je mond of ogen krijgt. Smeer daarom bij kinderen geen DEET op de handen. De concentratie DEET van 30 tot 40% werkt het best. Voor zwangere vrouwen en kinderen onder de 2 jaar geldt een maximaal percentage van 30%.

Indien je zonnebrandcrème en DEET tegelijkertijd gebruikt, moet je eerst de zonnebrandcrème aanbrengen en minimaal 45 minuten later, maar bij voorkeur pas enige uren later, de DEET. Bij kortere tussenposen kan de zonbeschermende werking van de zonnebrandcrème verminderen.

• Vermijd plaatsen met stilstaand water. Op deze plekken broeden de knokkelkoortsmuggen.

• Draag lichtgekleurde kleding met lange mouwen, lange broekspijpen, sokken en schoenen.

• Slaap onder een geïmpregneerd muskietennet (klamboe). Een geïmpregneerd muskietennet is doordrenkt met een antimuggenvloeistof zoals permethrine of deltamethrine. Deze middelen zijn uitgewerkt na een half jaar, of na 4 keer wassen. Dat betekent dat je daarna het muskietennet opnieuw moet impregneren.


• Ga in het donker niet te dicht bij een lichtbron zitten. Muggen worden namelijk door licht aangetrokken.

• Horren voor ramen en deuren houden muggen buitenshuis.

• Door muggen te verjagen, bijvoorbeeld door ze weg te slaan, gaan ze zich verdedigen. Daardoor zullen ze juist eerder steken.

Lees meer

Informatie van thuisarts
www.thuisarts.nl/knokkelkoorts

Informatie van travelclinic
www.travelclinic.com

Belangrijke bronnen

LCI richtlijnen over dengue
www.rivm.nl/LCI_richtlijn_Dengue