Tuberculose, ook wel tbc genoemd, is een infectieziekte. Het wordt veroorzaakt door de bacterie Mycobacterium tuberculosis. De ziekte veroorzaakt ontstekingen in het lichaam. Meestal komt tbc voor in de longen, maar de ziekte kan ook andere organen aantasten als de gewrichten botten, lymfeklieren of hersenen. 

Wereldwijd sterven jaarlijks 1 tot 1,5 miljoen mensen aan tuberculose. In Nederland wordt ieder jaar bij ongeveer 1000 mensen de ziekte tuberculose vastgesteld. Tbc is te behandelen, mits de ziekte op tijd wordt ontdekt en wordt behandeld met medicijnen.

Van de mensen die besmet raken met de bacterie, ontwikkelt slechts 1 op de 10 mensen tuberculose. De meeste gezonde mensen zullen de ziekte niet krijgen. Maar wanneer je immuunsysteem niet sterk genoeg is kun je nog jaren na de besmetting tuberculose krijgen. De tijd tussen de besmetting en het optreden van de klachten kan variëren van 8 weken tot levenslang. 

Soms hebben mensen met tuberculose vage en algemene klachten. Klachten die kunnen optreden zijn:

• Aanhoudend hoesten met soms bloed ophoesten.
• Vermoeidheid. 
• Nachtelijk zweten.
• Verminderde eetlust en gewichtsverlies.
• Koorts.

Als de infectie zich heeft verspreid krijgen mensen symptomen die aangeven dat andere organen zijn aangetast. Zo kan pijn in de rug ontstaan bij infectie van de wervels of bloedplassen bij infectie van de nieren. Ook kunnen de hersenen, geslachtsorganen of lymfeklieren aangetast worden.

Tuberculose wordt verspreid via de lucht. Als iemand met tuberculose niest of hoest komen minuscule druppeltjes in de lucht terecht. Je kunt besmet raken met de bacterie als je die druppeltjes inademt. De infectie zit in het begin alleen in de longen. Maar via de bloedbaan kan het virus zicht naar andere delen van het lichaam verspreiden. 

Je bent pas besmettelijk als de bacteriehaard is doorgebroken naar de longblaasjes en luchtwegen. Dit wordt ook wel open tbc genoemd. Open tbc wordt niet overgebracht met direct lichamelijk contact, zoenen of door gebruikte voorwerpen door iemand met open tbc.

Mensen met hiv-infectie of die TNF-a-remmers gebruiken, hebben een grotere kans op een ernstig beloop doordat hun afweer veranderd is. Bij mensen met een verminderde weerstand zoals bij ouderen en mensen met kanker, diabetes of een nierziekte kan een infectie makkelijker ontstaan.

Voor de diagnose tbc is een huidtest nodig (deze heet een mantoux test). Verder wordt er microbiologisch onderzoek gedaan om de bacterie aan te tonen. Soms worden aanvullend röntgenfoto’s of een CT-scan gemaakt.

Bij de huidtest wordt er een kleine hoeveelheid tuberculose-eiwit in de huid van de onderarm ingespoten. Deze test geeft na 2 tot 3 dagen resultaat.

De behandeling van tuberculose bestaat uit onder andere:

• Een combinatie van antibiotica om te voorkomen dat de bacterie resistent (ongevoelig) wordt. Deze antibiotica moet minimaal 6 maanden geslikt worden.
• Goede ‘hoesthygiëne’ in acht nemen om verspreiding van de bacterie te voorkomen. Dit houdt in dat je moet niezen en hoesten in een zakdoek, met de elleboog voor de mond of je gezicht moet afwenden.
• Begeleiding door een gespecialiseerde verpleegkundige van de GGD om therapietrouw te bevorderen.

Door vroege opsporing en een snelle en gerichte behandeling van tuberculose is te voorkomen dat de infectie zich verspreidt van de longen naar andere delen van het lichaam. Tbc kan meestal poliklinisch worden behandeld. Soms is een ziekenhuisopname nodig. Gezinsleden, familie en het verplegend personeel moeten soms voorzorgsmaatregelen nemen tegen besmetting, bijvoorbeeld door een mondmasker en handschoenen te dragen. Verder is het belangrijk om niet in contact te komen met nieuwe mensen bij de besmettelijke vorm van tbc.